Gmach nowej siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia wykreuje prężną kulturalnie przestrzeń w sercu Katowic. Budynek pomieści jedną z największych w Polsce salę symfoniczną dla 1800 widzów, zaprojektowaną według najwyższych standardów akustycznych i przy wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii. Autorem projektu jest katowicki architekt Tomasz Konior.

Dziś pusty, czterohektarowy teren po dawnym placu drzewnym kopalni „Katowice” znajduje się niemal w sercu miasta i aglomeracji. Na wschód od ronda gen. Ziętka i słynnego Spodka, pomiędzy ulicami Roździeńskiego i Olimpijską. Już za cztery lata powstanie tu tętniące życiem niezwykłe, miejskie i muzyczne miejsce.

MIEJSKA PRZESTRZEŃ – ŚWIAT NATURY I KULTURY

Tomasz Mikołaj Konior, architekt i główny projektant nowej siedziby NOSPR:
„SPOTKANIE... związane jest z ludźmi, z czasem i miejscem. Tutaj miejscem jest tworzący się właśnie nowy fragment miasta. Chcemy, aby kreowały go natura i sztuka. Muzycy i melomani spotykają się w artystycznym i kulturowym spektaklu. Ten szczególny rytuał stał się inspiracją... Budynek staje się szczególnym miejscem spotkania, którego celem i treścią jest muzyka”.

Od pierwszych wizji konkursowych architekci z KONIOR STUDIO skupiali się na rozwiązaniach dla budynku silnie związanego z kontekstem miejskim, tworzącego żywą i wielowątkową przestrzeń publiczną. Owa różnorodność publicznych miejsc: placu, parku, ogrodów tematycznych, amfiteatru, założeń wodnych, ścieżek pieszych i rowerowych, placów zabaw, wraz z nową siedzibą NOSPR, będzie synergicznie kształtować codzienną, miejską aktywność północnej części śródmieścia.

OŚ KULTURY staje się przedsięwzięciem o imponującej skali. Począwszy od Spodka, planowane obiekty takie jak Międzynarodowe Centrum Kongresowe, nowa siedziba NOSPR, Teatr Wielki Opery i Baletu, Nowe Muzeum Śląskie, tworzą unikalną na skalę Europy, powstającą niemal od zera przestrzeń nauki, edukacji, sztuki i rozrywki.

PLAC stanowi reprezentacyjne i wielofunkcyjne przedpole gmachu NOSPR. Kształtują go ważne elementy przestrzeni miejskiej. „Tańcząca”, muzyczna fontanna, zimą stająca się lodowiskiem, kaskady schodów, zieleń trawników i drzew, miejsca dla imprez plenerowych i codziennego odpoczynku.
Silnym przestrzennym akcentem podkreślającym rangę kształtowanej OSI KULTURY będzie przerzucona nad placem...

KŁADKA pieszo-rowerowa, której forma i funkcja czytelnie podkreślają i wiążą miejsca i poziomy przestrzeni publicznych wokół siedziby NOSPR.
Umożliwi ona bezkolizyjną komunikację z MCK i Spodkiem oraz unikalną percepcję wspomnianych obiektów.

OGRÓD SZTUK znajdujący się na szlaku kreuje atrakcyjną przestrzeń rekreacji i spędzania wolnego czasu z różnorodnym programem i wachlarzem atrakcji. „Zmysłowe” ogrody: smaków, dźwięków, zapachów wraz z salami koncertowymi NOSPR-u tworzą kwartał natury i kultury. Intensywna zieleń, amfiteatr, ścieżki rowerowe, przestrzenne instalacje mają skłaniać do aktywności i relaksu.

GMACH NOSPR

Tomasz Mikołaj Konior : (…) „Poszukiwaliśmy unikalnej przestrzeni zarówno w aspekcie miejskim, jak i wzajemnych relacji i powiązań dla muzyki, muzyków i melomanów. Ten ważny i prestiżowy dla miasta i regionu gmach zawiera unikalną salę koncertową o szczególnych walorach akustycznych, przestrzenie do pracy i odpoczynku dla muzyków związanych na stałe bądź współpracujących z NOSPR, małą salę koncertową oraz wszelkie inne funkcje czyniące ten obiekt żywym nie tylko w trakcie koncertów. Przyjęto zasadę współdziałania dwóch przestrzeni i jednocześnie dwóch brył. Wielka sala koncertowa jest sercem kreowanej przestrzeni. Świat muzyków jest pierścieniem, ramą wokół sali koncertowej. Pomiędzy tymi światami, bryłami znajduje się trzecia przestrzeń: świat gości i melomanów”.

To będzie obiekt silnie kontekstualny. Liczne odniesienia pozwalają nazwać go: m i e j s k i m, ś l ą s k i m  i  m u z y c z n y m.
Nowoczesna, prosta bryła, która czytelnie odzwierciedla strukturę i funkcję. Wskazuje na obiekt ponadczasowy, o oszczędnej, ale niepowtarzalnej formie, łatwo rozpoznawalny w eksponowanym miejscu centrum Katowic.

MIEJSKI
gmach stanowi integralną część tworzonych wokół przestrzeni publicznych. Myśląc o powiązaniach wnętrza z otoczeniem, umieszczone w części zachodniej wejście główne (dolne) stanowi istotną strefę łączącą otwartą przestrzeń placu miejskiego z wewnętrzną przestrzenią atrium. W wysokim na dwadzieścia metrów zadaszonym podcieniu, na poziomie drugiego piętra umieszczono taras dla publiczności z atrakcyjnym widokiem na Spodek i Centrum Katowic.

Ukształtowane w analogiczny sposób wejście wschodnie (górne) będzie integrować foyer górne z parkiem oraz zapewni dogodny dostęp do budynku niezależnym wejściem dla obsługi koncertów w Sali Kameralnej. Budynek otwiera się na miasto i zaprasza. Restauracja w atrium, sklep z wydawnictwami muzycznymi, sala zabaw muzycznych, klub jazzowy będą stale aktywizować miejską przestrzeń. Główna część budynku, mieszcząca wszystkie użytkowe funkcje, uzupełniona będzie częścią techniczną, zlokalizowaną od strony wschodniej, dostępną z placu ukrytego w ukształtowaniu terenu i architekturze parku.

ŚLĄSKI
Z dalekiej perspektywy rozpoznawalna, prosta sylweta gmachu NOSPR-u przywołuje śląskie skojarzenia. Zewnętrzny korpus został zbudowany z cegły, materiału silnie związanego ze śląską tradycją budowania. Nowy obiekt i odrestaurowana ceglana zabudowa kopalni „Katowice” utworzy znakomity kontekst przestrzenny w relacji historii ze współczesnością.

Głównym motywem elewacji są nieregularne, pionowe „nacięcia” w jednolitej, masywnej ścianie. Charakterystyczne, czerwone wykończenia ponadmetrowej głębokości nisz okiennych stanowią odwołanie do Nikiszowca - ikony śląskiej architektury. Tradycja malowania wnęk okiennych stała się tutaj silną inspiracją.

MUZYCZNY
Subtelne rytmy podziałów elewacyjnych prowokują do muzycznych skojarzeń. „Muzyka” ryzalitów elewacji, węższych i szerszych szczelin okiennych, będzie czytelnym i rozpoznawalnym znakiem odbieranym zarówno statycznie, jak i z perspektywy przemieszczających się pojazdów.

Fragmenty ceglanych murów pomiędzy „nacięciami” tworzą masywne filary, które oprócz silnego efektu wizualnego, pełnią niezwykle ważną rolę dla muzycznej funkcji budynku. Pozwalają na umieszczenie „głośnych” systemów wentylacyjnych oraz innych uciążliwych urządzeń bez wpływu na walory akustyczne wnętrza.

S A L E  K O N C E R T O W E - ŚWIAT MUZYKI

W gmachu NOSPR będą znajdować się dwie sale koncertowe. Jednak to WIELKA SALA KONCERTOWA jest najważniejszym wnętrzem nowego budynku. Jest jego symbolicznym i funkcjonalnym sercem. Jej masywna, pokryta białym kamieniem bryła będzie dominować w centralnym miejscu przestronnego atrium. Jej skala, jak i zaawansowanie technologiczne stają się precedensem w Polsce.

Wnętrze sali zostało podporządkowane uzyskaniu najwyższej jakości warunków akustycznych dla wykonywania, odbioru i rejestracji muzyki klasycznej. Projektowana bryła według schematu schoe-box (pudełko w pudełku), co oznacza całkowite wydzielenie wewnętrznej struktury sali od pozostałej części budynku. Estrada o powierzchni ponad 250 m², zapewni komfort pracy 120-osobowej orkiestrze i 100-osobowemu chórowi. Scena wyposażona będzie w system platform umożliwiających dowolne profilowanie estrady. Nad nią umieszczony będzie ruchomy, wielosegmentowy plafon umożliwiający dostosowanie wczesnych odbić dźwięku do rodzaju wykonywanej muzyki.

Na widowni znajdować się będzie niemal 1800 miejsc siedzących rozmieszczonych na pięciu poziomach. Dla każdego miejsca z osobna przeprowadzane są wnikliwe studia słyszalności i widoczności. Bezpośrednio za słuchaczami na balkonach znajdują się ruchome wrota do tzw. komór wybrzmiewania, które pozwolą na dostosowywanie pogłosu do różnych form muzycznych: od solowych koncertów do wielkich, monumentalnych form muzycznych.
Ma to miejsce w przypadku przedstawień wymagających nagłośnienia. W czołowej ścianie sali za estradą docelowo będzie umieszczony prospekt organowy.

We wschodniej części budynku muzyków (tzw. pierścienia) znajduje się mniejsza, KAMERALNA SALA KAMERALNA dla ok. 310 słuchaczy.
Materiałem podstawowym użytym we wnętrzu sali kameralnej będzie drewno o ciepłej barwie.

A T R I U M – ŚWIAT MELOMANÓW

Monumentalne wnętrze z przeszklonym sufitem, białą fakturą ścian stanowi neutralne tło – spację pomiędzy kolorowym, hałaśliwym światem zewnętrznym a niezwykłym miejscem wydarzeń muzycznych: salą koncertową. Wnętrze atrium ma być uniwersalnym tłem dla odbywających się tutaj spotkań i wydarzeń. Tworzenie atrakcyjnej, wielopoziomowej przestrzeni foyer między bryłami Sali Koncertowej i „pierścieniem” muzyków służy podstawowej funkcji jaką jest dostępność dla publiczności wszystkich poziomów Wielkiej Sali Koncertowej oraz przejęcie znacznych ilości melomanów w trakcie antraktu, w odpowiednio przystosowanych do tego celu miejscach. Wygodne przejście przez budynek pomiędzy dolnym i górnym wejściem pozwala włączyć atrium w sekwencję przestrzeni publicznych wokół gmachu.

Symbolicznej wymowy nabiera umieszczony na czołowej ścianie Wielkiej Sali Koncertowej reliefu rękopisu Ody do radości z IX Symfonii Ludwiga Van Bethovena - hymnu Unii Europejskiej. To dzięki dotacji unijnej możliwe będzie powstanie gmachu.

Dolny poziom atrium dostępny z wejścia głównego, wypełniają ważne funkcje: hol kasowy, sklep z muzyką, szatnia, bufet, toalety. Przestronny, dolny poziom atrium umożliwia wygodne wejście do Wielkiej Sali Koncertowej i dostęp do funkcji na wyższych kondygnacjach. Może stanowić przestrzeń oficjalnych wydarzeń oraz małych form koncertowych, scenicznych i wystawienniczych.

Po wyjściu reprezentacyjnymi schodami znajdziemy się na poziomie górnego foyer. Stąd dostępne są wejścia na pierwszy balkon Wielkiej Sali Koncertowej, a także wejścia do Sali Kameralnej, restauracji, sali zabaw muzycznych dla dzieci.

Na drugim piętrze przewidziano przestrzeń dla gości z balkonów Wielkiej Sali Koncertowej. Na tym poziomie dostępny będzie bufet kawowy z zachodnim tarasem z widokiem na Spodek i Rondo Sztuki. Poziom trzeci balkonów dostępny jest z kładek po obu stronach Sali Koncertowej.

Poziom trzeci balkonów dostępny jest z kładek po obu stronach Sali Koncertowej.

P I E R Ś C I E Ń - ŚWIAT MUZYKÓW

Pomieszczenia muzyków znajdują się w budynku „pierścienia”, który otacza Wielką Salę Koncertową. Zasadą dla całego budynku jest brak przenikania się strefy pracy i skupienia artystów ze strefą publiczną.

Na czwartej kondygnacji rozmieszczone są różnorakie funkcje związane z orkiestrą macierzystą i przebywającymi w budynku muzykami gośćmi.
Znajdą w nim miejsce biura administracji oraz impresariat orkiestry, pokoje gościnne, garderoby, sale ćwiczeniowe oraz foyer muzyków.

Wszystkie pomieszczenia budynku „pierścienia” połączone są korytarzami prowadzącymi wzdłuż przestrzeni atrium, co umożliwia ciągły kontakt wzrokowy z Wielką Salą Koncertową i przestrzenią atrium.

Pod budynkiem znajduje się GARAŻ PODZIEMNY dla 150 samochodów pracowników NOSPR. Miejsca postojowe dla publiczności będą zrealizowane w ramach kompleksu parkingowego obsługującego również MCK i Muzeum Śląskie.

NARODOWA ORKIESTRA SYMFONICZNA POLSKIEGO RADIA W KATOWICACH - NOWA SIEDZIBA

Lokalizacja: róg al. Roździeńskiego i ul. Olimpijskiej w Katowicach

Architekt: Tomasz M. Konior, Konior Studio www.koniorstudio.pl
Zespół projektowy: architekci Tomasz M. Konior, Aleksander Nowacki, Magdalena Witkowska, Łukasz Homan
Współpraca autorska: architekci Marcin Sikora, Andrzej Witkowski, Piotr Zowada
Współpraca: architekci Jakub Gdaniec, Maciej Niewiadomski
Architektura wnętrz: KONIOR STUDIO

Buro Happold: konstrukcja i instalacje
PA Pracownia Akustyczna: ochrona przeciwdźwiękowa, akustyka wnętrza, elektroakustyka
Inwestor: Urząd Miasta w Katowicach

Teren
Powierzchnia terenu: 3,9 ha
Powierzchnia zabudowy: 9 705,26 m²
Powierzchnia zieleni: 11 530,57 m²
Powierzchnia zbiorników wodnych: 904,95 m²

Budynek
Powierzchnia użytkowa: 19 978,46 m²
Powierzchnia całkowita: 19 978,5 m²
Kubatura netto: 136 828,00 m³
Gabaryty: 99,3 x 62,4 x 27,4 m

Wielka Sala Koncertowa
Powierzchnia netto: 2 068,78 m²
w tym: widownia 1 398,89 m²
estrada 267,90 m²
przestrzenie wybrzmiewania 401,99 m²

Kubatura netto: 26 912,76 m³
w tym: sala 20 852,89 m³
przestrzenie wybrzmiewania 6 059, 86 m³

Ilość miejsc siedzących: 1735
w tym: miejsca dla chóru 124

Gabaryty zewnętrzne bryły: 60,4 x 34,2 x 27,4 m

Sala kameralna
Powierzchnia netto: 305,51 m²
w tym: widownia 222,01 m²
estrada 83,50 m²

Kubatura netto: 2 285,92 m³
Ilość miejsc siedzących: 312

Projekt: 2009-2010
Realizacja: 2010-2013